Τους τελευταίους μήνες, παρακολουθώντας τις οικονομικές εξελίξεις μέσα από τον διασυρμό της Ελλάδας στο διεθνές προσκήνιο, καθημερινά ακούμε για την ενδεχόμενη χρεοκοπία του κράτους, καθώς και την αδυναμία κάλυψης των δημοσίων εξόδων. Ωστόσο τι σημαίνει πραγματικά η χρεοκοπία ενός κράτους και που μπορεί να οφείλεται;
Για να γίνει αντιληπτό το νόημα της χρεοκοπίας πρέπει κανείς να φανταστεί το κράτος ως μία επιχείρηση. Όπως κάθε επιχείρηση έτσι και το κράτος έχει
έσοδα τα οποία προκύπτουν κυρίως μέσα από την άμεση και έμμεση φορολόγηση καθώς και από την είσπραξη λογαριασμών από τις δημόσιες επιχειρήσεις (ΔΕΗ, ΕΡΤ κλπ.).
Παράλληλα έχει και έξοδα μεγάλο ποσοστό των οποίων οφείλεται σε μισθούς δημοσίων υπαλλήλων και κρατικών φορέων, προγράμματα πρόνοιας, υγείας, ασφάλισης, δημόσια έργα, εξοπλιστικές δαπάνες κλπ.
Από την δημιουργία και την εδραίωση του τραπεζικού συστήματος, η πλειοψηφία των κρατών έγιναν και οι ίδιοι πελάτες των τραπεζών ως δανειζόμενοι με εγγύηση την σιγουριά και την δύναμη που έχει το κάθε κράτος να ρυθμίζει τα οικονομικά του. Στην ουσία όμως ο δανεισμός των κρατών δεν αποπληρώνεται ποτέ αλλά μόνο οι τόκοι που προκύπτουν και μάλιστα μέσα από νέο δανεισμό των κρατών που μεγεθύνει το χρέος της κάθε χώρας, με τα νέα δάνεια να αντικαθιστούν τα παλιά.
Από την στιγμή που η αξιοπιστία της χώρα χάνεται, είτε λόγω των μειωμένων εσόδων και αυξημένων εξόδων του κράτους, είτε λόγω άλλων παραγόντων, το τραπεζικό σύστημα δεν προσφέρεται για επιπλέον δανεισμό, όπως άλλωστε γίνεται και με την απλή σχέση τράπεζας-πελάτη. Αυτό σημαίνει ότι το κράτος δεν μπορεί να αποπληρώσει τόσο τα εσωτερικά έξοδα (μισθοί, συντάξεις, κλπ.) όσο και τους τόκους του προηγούμενου δανεισμού μέσω των ομολόγων. Αυτό μπορεί να έχει ως συνέπεια την διαχείριση του κράτους από τους δανειστές του, δηλαδή επιβολή σκληρής οικονομικής πολιτικής από τους τραπεζικούς ομίλους ή μία κεντρική τράπεζα. Όπως αποδείχτηκε και στην περίπτωση της Αργεντινής, η πολιτική που μπορεί να εφαρμοστεί είναι ιδιαίτερα επώδυνη, ειδικά για τους εργαζόμενους του δημοσίου που επηρεάζονται άμεσα.
Όσον αφορά το δανεισμό, όσο και αν αντιφατικό μπορεί να φαίνεται, οι λιγότερο αξιόπιστες χώρες που βαθμολογούνται για την αξιοπιστία τους από διεθνείς ιδιωτικούς χρηματοοικονομικούς οίκους (τα κίνητρα των οποίων είναι υπό αμφισβήτηση) καλούνται να πληρώσουν μεγαλύτερους τόκους λόγω της ανασφάλειας του εμπνέουν κάτι που όμως έχει μία λογική αντίθεση καθώς αυτό ακριβώς τις δυσκολεύει να ξεπληρώσουν το χρέος τους.
Ωστόσο το επιτόκιο δανεισμού δεν επηρεάζεται μόνο από τον δείκτη του δημοσίου χρέους, αλλά και από τις γενικότερες οικονομικές πολιτικές της χώρας. Τρανό παράδειγμα είναι η Ιαπωνία της οποίας το δημόσιο χρέος φτάνει σχεδόν το 200% του ΑΕΠ της αλλά επειδή αποτελεί παγκόσμια τεχνολογική -και όχι μόνο- δύναμη δεν έχει την ίδια μεταχείριση που έχει η Ελλάδα ως προς τον δανεισμό η οποία έχει χρέος περίπου 115% του ΑΕΠ.
Το περίφημο spread που στην ουσία είναι η διαφορά επιτοκίου δανεισμού μιας χώρας από αυτό της Γερμανίας που θεωρείται ότι λόγω της δυνατής οικονομίας δανείζεται με τα χαμηλότερα επιτόκια, για την Ελλάδα έχει εκτιναχθεί σε ιδιαίτερα υψηλά επίπεδα κάτι που επιβαρύνει περαιτέρω το δημόσιο χρέος. Αποτέλεσμα είναι ότι εάν δε παρθούν συγκεκριμένα μέτρα, το χρέος μπορεί να διογκωθεί τόσο που η προσφορά του παγκόσμιου τραπεζικού συστήματος για δανεισμό της Ελλάδας μπορεί να μην ανταποκριθεί στις ανάγκες της χώρας και να μην καλύπτονται οι δανειακές της ανάγκες. Αυτό αυτομάτως θα σήμαινε χρεοκοπία της χώρας με πιθανή συνέπεια την επιτήρησή της από τους μεγάλους τραπεζικούς οίκους, όπως γίνεται και με τα ενέχυρα σε ένα απλό δάνειο.
Η κήρυξη χρεοκοπίας μιας χώρας μπορεί να έχει ως άμεση συνέπεια την κατάρρευση του τραπεζικού συστήματος της χώρας, μιας και το μεγαλύτερο ποσοστό των καταθέσεων στις τράπεζες είναι εικονικό και δεν υπάρχει σε ρευστή μορφή στα χρηματοκιβώτια των τραπεζών, αφού έχει δεσμευθεί σε δάνεια και άλλες επενδυτικές ενέργειες. Έτσι με την ανακοίνωση της χρεοκοπίας, η ταραχή θα υποκινούσε τον κόσμο σε ανάληψη των καταθέσεών του με αποτέλεσμα την άμεση κατάρρευση των τραπεζών αφού δεν θα μπορούσαν να εξυπηρετηθούν όλοι οι πελάτες παρά μόνο σε ποσοστό 5-10% που αντιστοιχεί στα πραγματικά χρηματικά διαθέσιμα των τραπεζών. Παράλληλα το κράτος, χρεοκοπημένο ήδη δε θα μπορούσε να εγγυηθεί καμία επιδότηση προς τις τράπεζες. Οι τιμές των ακινήτων αλλά και των περισσότερων προϊόντων λόγω της χαμηλής αγοραστικής δύναμης θα έπεφταν κατακόρυφα οδηγώντας τις επιχειρήσεις που παράγουν και εμπορεύονται τα προϊόντα σε κλείσιμο ή απολύσεις.
Η ανεργία θα εκτινάσσονταν ενώ οι περιουσίες των πολιτών θα ξεπουλιούνταν σε εξευτελιστικές τιμές σε οικονομικά δυνατούς ή και σε ξένα συμφέροντα. Αυτές τις εικόνες άλλωστε έζησαν όσοι πέρασαν το μεγάλο Κραχ της Αμερικής το 1929.
Η ξακουστή κερδοσκοπία που ακούγεται ότι διαπράττεται εις βάρος της χώρας μας, δεν είναι τίποτε άλλο παρά η διαμόρφωση των επιτοκίων από τις κεντρικές τράπεζες της Ευρώπης αλλά και του κόσμου, μέσα από την υποκίνηση χρηματοοικονομικών εταιρειών.
Οι τράπεζες αν και δεν διαπράττουν κάτι παράνομο μιας και είναι επιχειρήσεις και θεωρητικά δεν είναι αναγκασμένες να εξυπηρετούν τους φαινομενικά επισφαλείς πελάτες τους, λειτουργούν μάλλον ανήθικα αφού το συγκεκριμένο πρόβλημα παρουσιάστηκε ξαφνικά και ενώ η Ελλάδα δεν είχε το ίδιο πρόβλημα δανεισμού πριν από μερικούς μήνες. Πιθανολογείται ότι εσκεμμένα έγινε υπερκοστολόγηση του κινδύνου που διατρέχει η χώρα.
Η Ευρωπαϊκή λύση που αναζητείται στο θέμα σε καμία περίπτωση δεν θα μπορεί να έχει τη μορφή της «δωρεάς» για τη χώρα μας, παρά ως ένα κοινό Ευρωπαϊκό χαμηλότοκο δάνειο των κρατών μελών ή πιθανότατα των τραπεζών των κρατών μελών, με παράλληλη εφαρμογή πρόσθετων οικονομικών μέτρων που σχεδόν σίγουρα θα μπουν ως όροι από τους δανειστές. Η λύση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου σε κάθε περίπτωση φαίνεται να είναι πολύ επικίνδυνη καθώς ιστορικά αποδεικνύεται ότι όσες χώρες προσέφυγαν σε αυτό, ναι μεν δανείστηκαν χαμηλότοκα, αλλά οι προϋποθέσεις δανεισμού ήταν ιδιαίτερα αυστηρές και στη πλειονότητα των περιπτώσεων συνοδεύονταν από μείωση μισθών, μείωση προϋπολογισμού για την δημόσια παιδεία, υγεία και προνοιακούς φορείς.
Η Ελλάδα παράλληλα αντιμετωπίζει και το πρόβλημα της διαφυγής κεφαλαίων της χώρας στο εξωτερικό. Είτε οι επενδύσεις των ελληνικών επιχειρήσεων στο εξωτερικό, είτε σε μεγάλο βαθμό τα κεφάλαια που αποστέλλονται στο εξωτερικό κυρίως από τους μετανάστες, βλάπτουν έμμεσα την οικονομία, αφού στην ουσία μέρος των κεφαλαίων που δανείζεται η χώρα διαρρέουν χωρίς ή με ελάχιστη φορολόγηση σε άλλα κράτη συμβάλλοντας σε μεγάλο βαθμό στο έλλειμμα, το οποίο με τη σειρά του καθιστά την χώρα αναξιόπιστη. Για αυτό άλλωστε οι χώρες επιζητούν ξένες επενδύσεις μέσα στα κρατικά σύνορα.
Συμπερασματικά, ο φαύλος κύκλος του δημόσιου δανεισμού με τις ιδιαίτερες συνθήκες της κάθε χώρας όπως είναι η κακοδιαχείριση του δημόσιου χρήματος στην Ελλάδα, μπορεί να οδηγήσει μια οικονομία σε μία χρεοκοπία.
Ίσως η μόνη λύση είναι ο εντατικός έλεγχος σε κάθε βαθμίδα όπου διακινείται δημόσιο χρήμα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου